Nurith Aviv: ‘Itzultzea’

Filmeko irudi bat

Iruzkingilea: Miren Ibarluzea.

Iruzkin hau Ardi txikia beti bildots blogean agertu zen lehen aldiz.

Hebraieraren inguruan egindako hiru dokumentaletan azkena da Traduire (Itzultzea). Lehenengoa, D’une langue a l’autre (Hizkuntza batetik bestera) ‘beste hizkuntza’-ren eta hebraieraren arteko tentsioei buruzkoa da; bigarrena, Langue parlée, langue sacrée (Ahozko hizkuntza, hizkuntza sakratua) hizkuntza barruko tenkei buruzkoa da; eta hirugarrena, Traduire lehenenbizikoaren negatiboa nolabait, hebraieratik beste hizkuntzetara itzultzeari buruzko gogoeta da.

Hebraieratik itzultzen ibilitako hamar lagun ipini ditu bideokameraren aurrean zuzendariak, beti eskema berdinari jarraituta. Lekua dator lehenengo: itzultzailearen leihotik begiztatzen den paisaiaren irudia; lantokia gero: gela argitu egiten da, eta orduan ikusten da itzultzailearen irudia; ostean, itzultzailearen ahotsak gaina hartzen du: hebraierarekin zerk lotu zuen, zein izan den bere itzulpen-esperientzia…; bukaeran, paisaia agertzen deneko kamara-mugimendu berberaz, itzulitako testu hebraikoaren irudiak datoz, itzulpenaren irakurketarekin batera. Itzultzaile-idazle asko ageri dira, gehienak poesia-itzultzaileak. Filmak zenbat eta aurrerago egin, orduan eta emakume gehiago agertzen dira. Azkena polifonikoa da: itzultzaileen ahotsak entzuten dira, eta euren leihoak pantailaratzen…

Eta, modu horretan, hebraierazko literaturaren historiaren errepasoa egiten du zuzendariak. Hain zuzen ere, Nurith Avivek ez ditu itzultzaileak aukeratu, ezpada itzulitako obrak. Nurith Aviven beraren berbetan, topaketen istorioak kontatu ditu berak, pasio-istorioak, ez hainbeste itzulpen-istorioak. Itzultzailearen eta hizkuntzaren arteko harremanak nabarmendu gura izan ditu, horra hor topaketa. Izan ere, itzultzaile askok euren kulturetako oinarriak topatu eta batu dituzte hebraieran. Baina, harreman orotan legez, beti dago mina, zerbaiti uko egin beharraren mina (negoziatu egin behar  izaten da itzulpenean).

Itzulpena bera agertu egiten duen pelikula da Traduire: hamar hizkuntzatan grabatuta dago (hebraiera, frantsesa, espainola, yiddish, italiera, errusiera, katalana, ingelesa, arabiera eta alemana). Nork bere hizkuntzan egiten du dokumentalean, eta ikusleak, azpitutuluetara jotzen du hala behar duenean. Zuzendariak dioenez, denbora gehiago eman du itzulpen-lanetan filmatze-beharretan baino.

Filmari buruzko informazio gehiago hemen: http://www.editionsmontparnasse.fr/traduire/

Emanaldien osteko gogoetak: http://www.editionsmontparnasse.fr/traduire/videos?v=kKo46A

Nurith Aviv zinemagilea. Iturria: unifrance.org