Autoreak plazara: Anaïs Nin

Otsailarekin batera dakarkizuegu autore ezagun bat, tamalez apur bat ezkutuan geratu dena bere bizitzaren eta harremanen itzalpean. Autoreak plazara honetan saiatzen gara kanpoko autore bat ezagutarazten, normalean bere idatziren bat euskaratuz. Oraingoan, ordea, idazle honen bizitza dakarkizuegu, bideo batekin batera; ikus-entzunezkoan autorea bera mintzo zaigu, eta beste autore ez hain ezagun horietako batzuk aurkezten dizkigu, Lou Andre Salome kasu. Pixka bat hazkatu, beraz, eta autorez bete otsaila topatu dugu. Irakurle gosetiz bete dadin espero dugu orain.

“Idazten dugu bizitza bitan dastatzeko, unean eta atzera begiratzean.”

Anaïs Nin

Anaïs[1] Ninek maite zuen hitzaldiak haurra zeneko istorio batekin hastea: antza, haurtzaroan, izugarri lotsatia zen, halako moldez non hurbileko senideekin ez beste guztiekin ez baitzen mintzatzeko gai. Haren isiltasunari erreparatuta, behin, bisitan joan zitzaien senide batek errukia adierazi zion Anaïsen amari, haur anormal bat sortzeagatik. Pasadizo horrek barregura sortu ohi zuen entzuleengan, izan ere, Anaïs Nin garaiko jario handiko hizlari trebeenetakoa zen, eta nekez irudikatzen ahal zuten halako komunikazio zailtasunekin.

1903an sortu zen Anaïs Nin (sortzez Angela Anaïs Juana Antolina Rosa Edelmira Nin y Culmell), Pariseko aldirietan. Ama Rosa Culmell erdi frantses erdi daniarra zen, kantuan Kuban ikasitakoa, eta aita, berriz, Joaquin Nin katalan-kubatar konpositore eta piano-jotzailea zen. Gurasoak banandu egin ziren aitaren emakumezaletasunarengatik, eta Anaïsen amak Amerikara eraman zituen seme-alabak, bizitza berri bati ekiteko. AEBetarako bidaian, hamaika urteko neskatxa eguneroko bat idazten hasi zen, aitari bidaliko zion gutunaren gisan. Amerikan ekin zion idatzi eta argitaratzeari, bere kasa ikasi zuen eta modelo lanak egin zituen, etxean laguntzeko. Hogei urterekin ezkondu zen, Hugo Guiler bankariarekin. Gizonaren lanak Frantziara bizitzera eraman zituen berriz, non idazten segitu baitzuen, flamenko dantzari ere aritu zen arren. Psikoanalisiari ekin zion, Otto Rank terapeuta austriarrarekin, hogei urtez Freudekin aritutakoa. Idazleak zioen egunerokoetan esandakoaren eta adierazi gabe utzitakoaren arteko trantsizioetan bere sentimenduen sakontasuna deskubritzen lagundu ziola; birjaiotza batez ere mintzatu zitzaion terapeutari, “bigarren jaiotzaren ardura geurea da erabat; auto-sorkuntza bat da. Bigarren jaiotza hori zuk egin dezakezun hori da” (A Woman Speaks, 1975: 6).

1939an, Anaïs eta Hugo New Yorkera itzuli ziren, heltzear zen gerrak presaturik. 1947an, Anaïsek 44 urte zituela, Rupert Pole aktore izandakoa ezagutu zuen Manhattanen, amorante bihurtu, eta Kaliforniara bidaiatzen hasi zen. Handik gutxira, harekin ezkondu, eta Los Angeles eta New York artean igaro zituen hurrengo urteak, Rupert eta Hugo artean, sei astero batetik bestera. Anaïsek bi ezkontide izate horri “bi kostaldetako trapezioa” deitzen zion, eta zaila egiten zitzaionez sekretuari eustea, gezurren kaxa deiturikoa sortu zuen, non bi bizitzen dokumentazioa gordetzen baitzuen. Bazirudien Hugok ez zuela beste ezkontzaren berri, edo, behintzat, ez jakitea aukeratu zuela. Affair horretaz gainera, Anaïsek hamaika amorante izan zituen, hala nola, Henry Miller idazlea (amodio eta laguntasun harreman luzea, tarte batez Anaïsek mantendu ere egin zuen), Otto Rank psikoanalista, Gonzalo More iraultzailea eta beste aldizkako sexu-harreman batzuk, baita emakumeren batekin ere. Bada aunitz eztabaidatu den beste harreman bat ere, aitarekin izandako intzestu harreman bat, Anaïsek 33 eta aitak 55 urte zituela, bere eguneroko batean azaltzen denez; batzuek diote haurtzaroan abandonatu zuen aitaren arreta bereganatzeko saiakera zela, beste batzuek sexu bidezko mendekua, eta bada dioenik ez zela benetan gertatu, ariketa psikologikoa baizik ez zela izan.  Anaïs Nin 1977an hil zen.

Anaïs Nin eta Henry Miller amoranteak izan ziren, lagun min izateaz gainera. Anaïsek hamaika artista eta intelektual izan zituen adiskide, hala nola, Carpentier, Neruda, Cortazar eta Artaud.

Idatzitako bizitza bat

Argitaratu dituen egunerokoengatik da Anaïs bereziki ezaguna. Bizi zela hamabost liburu kaleratu zituen, zazpi eguneroko eta elkarrizketa liburu bat. Kritikariek diotenez, haren liburuetako gehienak estilo surrealista frantseseko abangoardia liburuak dira. 30eko urteetan, bere idatzietan interes gutxi zegoenean, bere obrak inprimatzeko makina erosi zuen, eta orduak eta orduak eman zituen horren aurrean. Egunerokoak bere bizitzaren berri emateko modu bat zen, testigantza idatzita uzteko; “badakit uste duzuela zuek ni deskubritu ninduzuela Diarya argitaratu nuenean, baina, egiaz, nik deskubritu zintuztedan zuek” (140). Hamabost urterekin argitaratu zuen lehenengo lana, eta lotura askea izatearen garrantzia aldarrikatzen zuen. Orotara, 69 eguneroko liburuki daude; idatzi originalek 35.000 orrialde baino gehiago dituzte. 1966an, 63 urterekin, Anaïsek egunerokoak merkaturatzeko baimena eman zuen. Arrakasta itzela izan zuten, sexu-iraultza zurrunbilo baten erdigune bihurtu ziren, eta hitzaldiak emateko deitzen hasi zuten unibertsitateetatik; ehunka gutun jaso zituen zaleengandik, eta guztiei erantzuten zien. Bere esanetan, “arrakastaren sekretua ez du zertan talentu bikain baten ondorio izan; hori baino, burugogorkeria bikainaren ondorio da. Ez gara bikainak hastapenetan; bikain bihurtzen gara patuak gure aurrean jarritako oztopoak onartzeari uko egiten diogunean” (45).

Horren aurretik, 28 urte zituela, Anaïsek ez-fikziozko liburu bat idatzi zuen, DH Lawrence: An Unprofessional Study izenekoa, ez zuena autoreak nahiko zukeen arrakasta izan. Orduan ekin zion idazle bizitza dantzarekin konbinatzeari. Diru beharrez, bildumagile ezezagun batentzat kontakizun erotikoak idazteari ekin zion, orrialdea dolar baten truk. Idatzi horiek autorea hil eta gero argitaratu ziren, Venusen Delta eta Little Birds liburuetan, eta egunerokoek baino ospe handiagoa izan zuten. Lorpen artistikoak apartak izanagatik ere, autorearen bizitza paregabeak zeresan handiagoa eman du, eta biografia eta ikerlan aunitz bete ditu. Mugimendu feministaren eztandak, 60ko urteetan, Anaïsen hogei urteko lana baliatu zuen ikuspuntu feminista emateko, eta alde horretan sakondu nahiak ere eragin zuen hainbat hitzaldi sorta; “irakurri ohi ditudan emakumeak –zeren eta beti irakurri izan ditut emakumezko autoreak, inspirazio iturri handia izan direnak– beren burua askatzeko gai ziren, beren askatasuna eskatzen ez zutenak, hori sortzeko kapaz zirenak” (33). Halere, Anaïsek ez zuen bere burua garaiko aktibismo politiko horrekin lotzen.

Orrialdea dolar baten truk

Anaïsek uste zuen narrazio erotikoetan aurkezten zituen pertsonaiak muturreko karikaturak zirela, eta sekula ez zuen asmorik izan horiek argitaratzeko; alta, 1970. hamarkada hasieran iritziz aldatu zuen. Esan bezala, Delta of Venus ipuin bilduma 40ko urteetan fikzio erotikoa nahi zuen bildumagile batentzat idatzi zituen, poesia alde batera utzi eta sexuan arreta jar zezan eskatu ziona Anaïsi; alta, autoreak lortu zuen pornografia baino erotikoa sortzen. Zalman Kingek zuzendutako filma aurkeztu zuten 1995ean, liburu horretan oinarrituta.

Gurean, bilduma honetako ipuin guztietan ezagunena Euskalduna eta Bijou izenekoa izanen da segur aski. Desira objektu gisa aurkezten du izenik gabeko Euskalduna, adeitsu eta trebea:

[Mamanek] Euskalduna gogoko zuen, eta ez bakarrik haren soslai klasikoagatik, alegia, sudur labur, almendra itxurako begi, ile beltz distiratsu, ibilera leun eta irristakor eta keinu geldoengatik. Ez zuen gogoko ez bufanda gorriagatik ez buru gainean pikarokeriaz alde batera okertutako bonetagatik. Ezta emakumeekin zerabiltzan manera limurtzaileengatik ere. Gogoko zuena pendentif bikain hura zen, kirten noble hura, haren erantzuteko gaitasun sentibera eta nekaezina, zakil haren sinpatia, adiskidetasuna eta hedatzeko ahalmena. Maman halakorik egundo ikusi gabea zen. Euskaldunak mahai gainean jartzen zuen batzuetan, zorroa bete diru uzten duenak nola, eta zakilarekin joka hasten zen arreta bereganatu nahian bezala.

[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=r7g3DU-U3YI&feature=youtu.be]