“Apaiza”, halaxe deitzen zioten

(Irudia: Annie Leibovitz)

Heroinaz literatura egin zuena, hizkuntzaren birus menderaezinaren kontra borrokatu zena, drogak eta literatura arteko harremanaz jardutean ezinbestean aipatzeko izena, gehiegikerien errege: William S. Burroughs. Joan zen astean bete ziren 100 urte jaio zela.

Gaur gurean haren narrazio bat euskarara ekarria.

“Apaiza”, halaxe deitzen zioten

“Laguntza txiki bat tuberkulosia borrokatzeko!”. Gabon gaua, drogazale zahar bat eguberrietako karitate-zigilutxoak saltzen North Park kalean. “Apaiza”, halaxe deitzen zioten. “Laguntza txiki bat tuberkulosia borrokatzeko!”. Jendea presaka pasatzen zen haren albotik, itzal grisak urruneko paretetan. Berandutzen ari zen, eta artean dirurik ez, lortzeko. Alboko kaleskarantz abiatzean lakuko haizeak jo zuen, labanaren ahoak bezala. Taxi bat gelditu zen apur bat aurrerago, farola baten azpian. Mutiko bat irten zen bertatik, maleta batekin. Mutiko argala, institutuko uniformearekin, “aurpegi ezaguna”, esan zuen Apaizak berekiko, ataritik begira. “Aspaldiko zerbait zekarrek gogora”. Mutikoa, hortxe, jakako botoiak askatuta, praketako patrikan txanpon bila taxi-gidariari ordaintzeko. Taxiak alde egin zuen kale-kantoitik. Mutikoa eraikinera sartu zen. “Mmm, bai, agian bai”. Maleta han zegoen, atarian. Mutikoa inondik ageri ez. Giltzak hartzera joango zen, ziurrenik, azkar ibili behar. Apaizak maleta hartu zuen eta kale-kantoirantz abiatu zen. Eginda. Maletari begiratu. Ez zirudien mutikoak zeukan maleta berbera zenik, ezta ezein mutikok edukiko lukeen maleta-mota ere. Apaizak ezin zuen asmatu zergatik iruditzen zitzaion hain zaharra maleta hura. Zaharra eta zikina, kalitate eskaseko larrua, eta astuna. Hobe litzateke barruan zer duen begiratzea. Lincoln parkera sartu zen, toki bakarti bat topatu eta maleta ireki zuen. Moztutako bi hanka, azal iluneko gizon gazte batenak. Hanka-ile beltz distiratsuek dir-dir egiten zuten farolaren argi ahularen pean. Hankak indarrez sartuak zituzten maletan, eta Apaizak belaunarekin bultza egin behar izan zion atzealdetik, behingoan  atera zitezen. “Hankak… ene”, esan zuen, eta bizkor urrundu zen, maleta eskuan. Baliteke dolar gutxi batzuk ateratzea, lortzeko lain.

Erosleak susmo-aurpegiz usnatu zuen maleta.

–Nolabaiteko usain bitxia dik.

–Larru mexikarra besterik ez duk.

–Ba morroiak ez zian behar bezala ondu.

Erosleak maletari begiratu zion, gaitzespen hotzez.

–Ez zekiat behar bezala akabatu zian ere, dena delako animalia. Hiru duk eskain dezakedan onena, eta min ematen dik. Baina Gabonak dituk, eta hi Apaiza haiz…–, hiru billete ipini zituen Apaizaren esku zikinean, mahaiaren azpitik.

Apaiza kaleko itzaletan galdu zen, narras eta isil. Hiru zentimo ez ziren nahikoa poltsa bat erosteko, gutxienez bostekoa behar zen. “Esazak, akordatzen Addie zahar haren karrankaz, hark esan zianaz, ez berriz itzultzeko zor nizkian 3 zentimoak ordaindu ezean. Ez horixe, ez zuan ba azukre koxkor bat izan, hiru zentimo miserablerengatik marruka”.

Sendagilea ez zen sobera poztu Apaiza ikustean.

–Tira, zer NAHI duk? ESAN nian!

Apaizak hiru billete jarri zituen mahai gainean. Sendagileak poltsikoan sartu zuen dirua, eta garrasika hasi zen.

–ARAZOAK izan ditiat! JENDEA ibili duk hemendik bueltaka! LIZENTZIA galdu zezakeat!

Apaiza bertan geratu zen, besterik gabe, zahar eta astun droga-urteen poderioz, sendagilearen parean.

–Ezin diat errezetarik eman.

Sendagileak tiradera bat ireki zuen eta botilatxo bat irristatu zuen mahaiaren bestalderantz.

–Hori duk BULEGOAN zaukaadan guztia!

Sendagilea altxatu egin zen.

–Har ezak, eta ALDE HEMENDIK!– oihu egin zuen, ero baten moduan.

Apaizaren aurpegiera ez zen aldatu. Sendagileak zera gehitu zuen, apur bat bareago:

–Azken batean, profesional bat nauk, eta ez nindukek hi bezalako jendilajeagatik kezkatu behar.

–Hori al duk niretzat zaukaaken guztia? Gramo laurden miserable bat? Ez al dizkidak bost zentimo lagako…?

–Alde hemendik, alde hemendik, poliziari deituko zioat bestela, zin egiten diat.

–Ados, jauna, banoa.

Jakina, hotza egiten zuen eta tokia urruti zegoen oinez joateko; pentsio bat, kale zarpail bat, gela bat azkenengo solairuan.

“Eskailera hauek…” egin zuen eztul apaizak, bere burua pentsioko barandatik gorantz bultzatuz.

Komunera joan zen, lauza horiak hormetan, komunzuloa tantaka, eta erremintak hartu zituen konketapetik. Paper marroian bilduta, atzera bere gelara, tanta-kontagailuko apur guzti-guztiak hartu zituen.

Besoaren goialdean batu zuen mahuka. Orduan, auhen bat aditu zuen ondoko atetik, hemezortzigarren gela. Mutiko mexikarra bizi zen han, Apaizak behin baino gehiagotan zuen ikusia eskaileretan eta bazekien mutikoa drogatan zebilela, baina ez zion sekula ezer esan, ez zuelako gazteekiko loturarik nahi; berri txarrak dakartzate, munduko hizkuntza orotan. Apaizak dagoeneko nahikoa berri txar jasoak zituen bere bizitzan. Auhena entzun zuen berriro, senti zezakeen auhen bat. Ondotxo ezagutzen zituen bai auhena, bai horren esanahia.

“Agian istripuren bat-edo izan dik. Edonola ere, ezin diat nire botika apaiztiarraz bakean gozatu, paretaz bestaldeko soinu horrekin”. Pareta finak, badakizu. Apaizak xiringa utzi zuen, pasabide hotza, eta hamazortzigarren gelako atea jo zuen.

–¿Quién es?

–Apaiza nauk, mutiko, alboan bizi nauk.

Norbait aterantz zetorren, herrenka. Morroiloa askatu zen. Hantxe bertan zegoen mutikoa, barruko galtzak soinean, begiak beltz, oinazearen oinazez. Erori egin zen. Apaizak oheraino lagundu zion.

–Zer gertatzen duk, seme?

–Nire hankak dira, señor, arranpak ditut, eta botikarik gabe nago.

Apaizak arranpak ikus zitzakeen, egurrezko korapiloak balira bezala hanka gazte haietan; hanka-ile ilun, distiratsu, beltzak.

–Duela urte batzuk min hartu nuen bizikleta-lasterketa batean, eta orduan hasi zitzaizkidan arranpak.

Eta orain hanketako arranpak ditu, drogak kobratutako interesekin batera. Apaiz zaharra bertan gelditu zen, mutikoaren auhenak sentituz. Burua makurtu zuen, errezatzen ariko balitz bezala, gelara itzuli eta tanta-kontagailua hartu zuen.

–Gramo-laurden bat besterik ez duk, mutiko.

–Ez dut asko behar, señor.

Mutikoa lo zegoen Apaizak hemezortzigarren gelatik alde egin zuenean. Bere txokora itzuli eta ohean eseri zen. Eta orduan kolpatu zuten, elur isil eta astuna balira bezala, drogazko atzo gris guzti haiek. Bertan eserita jaso zuen azken argiune orbangabea. Eta Apaiza bera apaiz bat zenez, ez zion inori deitu behar izan.