Hormek diote

Garazi Arantzetari

Berriki izan dugu Eduardo Galeano erraldoia Euskal Herrian, argitaratutako azken liburuaren karietara derrigorrezko aurkezpenak egiteko (bisitaren inguruko artikulua Berrian). Aspaldion apur bat abandonatuta daukadan arren bizikien maite dudan autoreetako bat da Galeano, koinatuaren apalategiaren bitartez Las venas abiertas de América Latina (Siglo XXI, 2010) irakurri nionetik, hain zuzen. Ikustera joan ez banintzaion ere, bere presentziaren berri izateak gogora ekarri zidan bere obra baten harira iazko udan bururatutako baina burutzeke lagatako ideia. Inspirazio iturria El libro de los abrazos (Siglo XXI, 2008) lana izan zen, ia berrehun testu labur (hitz orokorrena darabilt, sailkaezinak dira-eta) eta beste hainbeste marrazki (guztiak autorearenak) biltzen dituen altxortxoa.

Joan zen uztailean irakurri nuen lehendabizikoz aipatu liburua, tita batean egin ere. Hilabete beranduago Portugalera abiatu ginen lagun bat eta biok hogei egun inguruko oporraldirako, eta bertako hirietako horma sprayz eta erruz izkiriatuek etengabe oroitarazi zizkidaten Galeanoren liburuko zenbait pasarte. “Dicen las paredes” deiturikoak, alegia. Pareten esanak erretratatzea erabaki nuen beraz, uruguaiarraren hitzei nolabaiteko arrapostu edo jarraipen bisuala eman nahian. Halaber, Portugaleko kaleetan inondik ageri ez ziren portugaldarrek ezin zigutenez giro goriaren inguruko informaziorik eman (gaia kazeten azaletara itzuli da-eta, jakingo duzue 2011ko apirilaren 6an eman ziola Nazioarteko Diru Funtsak erreskatea herrialde lusitaniarrari), iruditu zitzaigun hormigoiak berak eman zizkigukeela argibide batzuk. Etxeratzean, facebookeko bilduma bilakatu ziren argazkiok, baina Mark Zuckerbergekiko eskuzabaltasunak ez zidan larregi iraun eta atzera ezkutatu nituen berandu baino lehen.

Orain, blogaren abentura honekin proiektua berreskuratu nahi dut, izan ere, elearaziren hastapenean geure buruei finkatu genizkion helburuen artean bazegoen itzulpenez landa gure sorkuntza lan propioentzat ere tokia egiteko asmoa. Beldur edo lotsagatik luzaroan aparkatuta eduki duguna, bestalde. Hortaz, sorkuntza atala estreinatzeko hibrido bat dakarkit, alde batetik Galeanoren testu inspiratzaileen euskaratzea eta bestetik neure irudi eta hitzak.

Hormek diote/1

Liburu azokako haurrentzako sailean, Bogotán:

Zoropteroa oso azkarra da, baina oso geldoa.

Montevideoko hiribidean, ibai-itsasoaren parean:

Hegodun gizonak nahiago du gaua.

Santiago de Cubako irteeran:

Cómo gasto paredes recordándote.

Eta Valparaísoko garaieretan:

Nik maite gaitut.

Hormek diote/2

Buenos Airesen, La Boca zubian:

Guztiek promestu, inork bete. Bozkatu inorken alde.

Caracasen, krisi garaietan, auzo txiroenetako baterako sarbidean:

Ongietorri klase ertaina.

Bogotán, Unibertsitate Nazionalaren bueltan:

Jainkoa bizi da.

Eta azpian, letra desberdinarekin:

Ozta-ozta.

Bogotán, baita ere:

Mundu osoko langileak, batu zaitezte!

Eta azpian, letra desberdinarekin:

(Azken abisua)

Hormek diote/3

Montevideon, Brazo Oriental auzoan:

Hemen gaude jesarrita, ametsak nola akabatzen dizkiguten behatzen.

Eta uharridean, Buceo portu montevideoarraren parean:

Muxar zaharra: ezin da bizi osoa izututa igaro.

Letra gorriekin, Colón etorbideko bloke oso bat estaltzen duela, Quiton:

Eta guztion artean ostiko bat ematen badiogu burbuila gris handi honi?

Hormek diote/4

Medellíneko erdigunean bertan:

Ikasiko du gogorrak, dantzatzen badu zigorra.

Eta behean, izenpetuta:

Sikario alfabetatzailea.

Melo hiri uruguaiarrean:

Lagundu poliziari. Torturatu zeure burua.

Masatapeko murru batean, Nikaraguan, Somozaren diktadura erori eta denbora gutxira:

Nostalgiaz hilko dira, baina ez dira itzuliko. 

Eduardo Galeano

HORMAK

Portugaleko hormen gibelean etxe ugari jende gabe, jende ugari etxe gabe.

Portugaleko hormak abortu askearen alde,

Leitmotiv sortzaile,

beldur barik,

Saramagoren gorazarrean,

ezintasun kulturalaren biktima.

Portugaleko horma ikonoklastak,

horma mitozaleak,

horma kolonizatzaileak,

horma kafkiarrak.

Portugaleko hormetan, leihoetako barrak urkamendi,

Ratzingerrek baietz pedofiliari eta ezetz abortuari, aski hipokritaki;

lapurrak haurren marrazkietan antzezle,

diktadura liberala jaun eta jabe.

Portugaleko horma aluminiozkoak,

horma erreskatatuak,

horma kresal usaindunak,

fado oihartzunak.

Estatistiken arabera, indarkeria matxistak emakume bat erailtzen du bi astero Portugaleko hormen abaroan.

Portugaleko hormek garrasika diote:

Polizia kanpora!

Nazioarteko Diru Funtsa, zoroki maite zaitut.

Oraingoan iraultza ez da telebistan gertatuko.

 

Portugaleko hormek (ingelesez) buru egin nahi dute,

(ingelesez) matxinatu, aurre egin, borrokatu nahi lukete;

baina ezin.

Portugaleko hormak George Orwellen irakurle,

Nirvanaren entzule,

zakil propioen amorante,

artilezko baloi aerostatikotan ihes egitearen esperoan.

Portugaleko museoetako hormek zin zegiten ez zutela sekula gehiago arte aspergarririk egingo,

baina Portugaleko karriketako atariek Robert Indianaren maitasuna plagiatu dute.

Portugaleko hormek amorraturik diote:

Feminismoak ez du egundo inor akabatu, matxismoak egunero hiltzen gaitu.

Bortxatu nazazu.

Hiria herriarentzat.

 

Portugaleko horma zartatuak,

horma zirriborratuak,

horma esanguratsuak.

Portugaleko hormek sentipen izen itzuliezina daukate:

Saudade.